Triều đại Userkare

Do sự khan hiếm các văn kiện có liên quan đến Userkare, mối quan hệ của ông với vị tiên vương và vị vua kế tục hầu như lại không chắc chắn và các nhà Ai Cập học đã đưa ra một số giả thuyết về danh tính và triều đại của ông. Tựu trung lại, những giả thuyết này này rơi vào hai kịch bản trái ngược: một giả thuyết cho rằng Userkare là một vị vua hợp pháp hoặc là một nhiếp chính,[31]trong khi giả thuyết còn lại nhìn nhận Userkare như là một kẻ cướp ngôi, có thể chịu trách nhiệm về việc sát hại vị vua tiền nhiệm Teti [25].

Là một vị vua hợp pháp

Những nhà Ai Cập học như William Stevenson Smith,[32] William C. Hayes[33]Nicolas Grimal[34] tin rằng Userkare đã cai trị Ai Cập trong một thời gian ngắn như là một vị vua hợp pháp tạm thời hoặc là một nhiếp chính cùng với nữ hoàng Iput I. Quả thực, con trai của Teti là Pepi I đã cai trị trong khoảng 50 năm, điều này cho thấy rằng ông ta có thể còn rất nhỏ tuổi khi vua cha qua đời, có lẽ là còn quá nhỏ để đảm đương ngôi vua ngay lập tức.[35] Giả thuyết cho rằng Userkare chỉ đơn thuần là một quan nhiếp chính đã bị nhiều nhà Ai Cập học bác bỏ, bao gồm cả Naguib Kanawati, dựa trên cơ sở đó là Userkare đã được đề cập tới trong các bản danh sách vua Turin và Abydos cùng với tước hiệu hoàng gia đầy đủ, một điều chỉ dành riêng cho những vị pharaon đã trị vì.[36]

Để ủng hộ giả thuyết cho rằng Userkare là một vị vua hợp pháp tạm thời, Grimal nhấn mạnh rằng ông đã được chứng thực nhiều bởi các nguồn lịch sử và đương thời, đặc biệt là tấm Bia đá Saqqara. Điều này dường như mâu thuẫn với quan niệm cho rằng ông là một vị vua bất hợp pháp và là nạn nhân của một Damnatio memoriae được tiến hành bởi vị vua kế vị là Pepi I [note 3]. Ngoài ra, không có bằng chứng trực tiếp nào về những trở ngại liên quan đến việc trỗi dậy giành lấy ngai vàng của Pepi I trong các di tích khảo cổ học, mà có thể chắc rằng Userkare là một kẻ tiếm vị.[34]

Là một kẻ tiếm vị

Vị tư tế người Ai Cập Manetho, tác giả của tác phẩm về lịch sử Ai Cập, Aegyptiaca, vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên dưới triều đại của Ptolemy II (283-246 TCN), kể lại rằng Othoes - tên gọi của Teti trong tiếng Hy Lạp - đã bị các cấm vệ quân hoặc những người hầu cận của ông ta sát hại.[38]Dựa vào tuyên bố này, các nhà Ai Cập học đã nhận thấy một điều có vẻ hợp lý đó là Userkare đã tham dự hoặc ít nhất được hưởng lợi từ việc ám sát Teti, bất chấp sự vắng mặt của Userkare trong tác phẩm Aegyptiaca[38]. Tên của Userkare là kiểu tên gọi gắn với các vị thần và hợp nhất với tên của thần mặt trời Ra, một cách đặt tên phổ biến dưới thời vương triều thứ Năm trước đó. Bởi vì Teti không phải là một người con trai của vị vua cuối cùng thuộc vương triều thứ Năm Unas, cho nên một số nhà Ai Cập học đã đề xuất rằng Userkare có thể là hậu duệ của một chi thứ thuộc gia đình hoàng tộc của vương triều thứ Năm, ông đã chiếm đoạt được ngôi báu trong thời gian ngắn sau một cuộc chính biến.[31]

Nhà Ai Cập học người Úc gốc Ai Cập Naguib Kanawati cũng nhận thấy giả thuyết cho rằng Userkare là một vị vua hợp pháp cai trị ngắn ngủi hoặc nhiếp chính là "không có sức thuyết phục". [39]Thật vậy, các bằng chứng khảo cổ học còn làm tăng thêm sự tin tưởng đối với quan niệm cho rằng Userkare là một kẻ tiếm vị trong con mắt của vị vua kế vị ông là Pepi I. Đặc biệt, không có bất cứ sự đề cập nào tới Userkare trong các ngôi mộ và tiểu sử của nhiều vị quan Ai Cập mà đã phụng sự dưới triều đại của cả Teti và Pepi I.[40] Các tể tướng Inumin và Khentika, những người đã phụng sự cả TetiPepi I, hoàn toàn không nói về Userkare và cũng không có bất cứ hoạt động nào của họ dưới thời trị vì của Userkare được thuật lại trong ngôi mộ của họ. [41]Hơn nữa, trong ngôi mộ của Mehi, một cấm vệ quân sống dưới thời Teti, Userkare và Pepi, có một dòng chữ khắc cho thấy rằng tên của Teti ban đầu đã bị xóa để thay thế bằng tên của một vị vua khác, tên của vị vua này sau đó cũng đã bị xóa và thay thế lại bằng tên của Teti. [42]Kanawati lập luận rằng cái tên xen vào giữa này là của Userkare và Mehi có thể đã chuyển sự trung thành của ông ta sang cho ông. [43]Nỗ lực của Mehi để quay trở về với tên của Teti dường như đã không thành công, bởi vì có bằng chứng cho thấy rằng quá trình xây dựng ngôi mộ của ông ta đã dừng lại một cách đột ngột và ông ta chưa bao giờ được chôn cất ở đó. [44]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Userkare http://oi.uchicago.edu/research/publications/saoc/... http://xoomer.virgilio.it/francescoraf/hesyra/ssan... http://www.ifao.egnet.net/bifao/Bifao095_art_03.pd... http://www.metmuseum.org/about-the-museum/press-ro... http://www.metmuseum.org/research/metpublications/... http://www.metmuseum.org/research/metpublications/... //www.worldcat.org/issn/0169-9423 //www.worldcat.org/oclc/1524193 //www.worldcat.org/oclc/41431623 //www.worldcat.org/oclc/58642039